Strona Główna › Przydatne pojęcia › Dharma – 10 zaskakująco prostych zasad

Dowiedz się czym jest dharma | Fot. Pixabay

Dharma – 10 zaskakująco prostych zasad

Dharma to nauka, która od wieków nie traci na aktualności. Jej przesłanie odkrywa prawdę o człowieku i wszechświecie. Możesz ją ignorować lub starać się stosować – wybór należy do ciebie. Nikt nie ma prawa zmuszać cię do czegokolwiek.

Warto jednak zastanowić się, czy przypadkiem bliższe przyjrzenie się niektórym starożytnym ideom nie okaże się dla ciebie korzystne. Ilekroć rozmyślam nad duchowym dorobkiem ludzkości, w mojej głowie pojawia się kilka kluczowych pojęć, wokół których krążą niezbywalne i niepodważalne prawdy.

Jednym z takich słów jest dharma.

Dharma – co to jest?

Dharma jest ścieżką sprawiedliwości i życia w zgodzie z określonym kodeksem postępowania, przedstawionym w starożytnych hinduskich traktatach duchowych.

Samo słowo dharma posiada wiele znaczeń, choć oryginalnie odnosiło się przede wszystkim do praw karmicznych, naturalnych i uniwersalnych reguł pozwalających osiągnąć szczęście i oświecenie. Nie da się ukryć, że mają one bezpośredni wpływ na wszystkie zdarzenia w ludzkim życiu.

Abstrahując od filozofii buddyjskiej i hinduskiej, można dharmę uznać za zbiór podstawowych zasad etycznych, jakimi powinien kierować się każdy człowiek.

Nie chodzi tylko o wyznawców azjatyckich religii, ale o każdego z nas. Również o ciebie. Nawet chrześcijanin czy ateista nie ma podstaw do zanegowania tych zasad. Cokolwiek robi w swoim życiu, jakiekolwiek ma poglądy, z pewnością przyzna rację temu, co znajduje się poniżej.

10 zasad dharmy

Dziesięć uniwersalnych zasad możemy poznać dzięki lekturze starożytnego rękopisu zatytułowanego Manusmryti, autorstwa Manu – uważanego w hinduizmie za praojca ludzkości i prawodawcę.

O ile w całym traktacie znajdziemy informacje dotyczące przede wszystkim powinności religijnych w hinduizmie, o tyle zasady dharmy są całkowicie uniwersalne. Można je więc rozpatrywać (i stosować), nie będąc wyznawcą tej religii.

1. Dhriti, czyli cierpliwość

Pierwsza zasada dharmy jest najważniejsza ze wszystkich, stanowi bowiem fundament każdej praktyki duchowej. Bez cierpliwości nie jesteś w stanie niczego osiągnąć. Nieważne, jakiego zadania się podejmiesz – nie zrealizujesz go przecież natychmiast. Może ono zająć dużo czasu lub całkiem niewiele. Zawsze jednak musisz wykonać określoną pracę, której wyniki przychodzą z czasem.

Warto przeczytać: Skromność i cierpliwość – owoce ludzkiego ducha.

2. Kshama, czyli przebaczenie

Chcąc kroczyć dobrą ścieżką dharmy, trzeba przebaczyć sobie i innym. Aby przezwyciężyć słabości, musisz najpierw zaakceptować i pogodzić się z ich istnieniem. Dzięki temu nauczysz się żyć w zgodzie ze swoją naturą oraz wszystkimi ludźmi i wszechświatem.

Przebaczenie pozwala osiągnąć wewnętrzny spokój – niezbędny na drodze rozwoju duchowego. Do innych korzyści płynących z wybaczania należą:

• szczęśliwsze życie – przebaczający ludzie osiągają większe zadowolenie ze swojego życia, zwłaszcza gdy wybaczają komuś bliskiemu;
• bardziej satysfakcjonujące relacje z ludźmi – dzięki przebaczaniu można z powodzeniem naprawiać związki;
• silniejsze małżeństwo – przebaczanie pozwala małżonkom stawać się bardziej wyrozumiałymi i lepiej radzić sobie z rozwiązywaniem konfliktów;
• lepsze zdrowie psychiczne – dzięki przebaczaniu można skutecznie walczyć z depresją, lękami oraz niskim poczuciem własnej wartości;
• większa życzliwość i chęć pomagania innym;
• ogólna poprawa stanu zdrowia – wyrozumiałość poprawia wydajność układu odpornościowego oraz obniża ciśnienie krwi i tętno; spada też poziom stresu;
• ułatwione przejście przez okres dojrzewania – dzieci, które nie chowają urazy w stosunku do innych, mają lepsze samopoczucie, a więc i łatwiej radzą sobie z wszelkimi problemami;
• bardziej komfortowe warunki pracy – pracownicy, którzy są wyrozumiali i potrafią wybaczać, są również bardziej produktywni, częściowo dzięki lepszym relacjom ze współpracownikami.

3. Dama, czyli samokontrola

Panuj nad sobą – to oznaka czynienia postępów oraz efekt posiadania wewnętrznej siły. Samokontrola jest narzędziem dharmy pozwalającym pracować nad sobą. Można powiedzieć, że kontrolując umysł i emocje, czynisz z siebie lepszego człowieka. W ten sposób twoje życie staje się proste. Wielu ludzi może cię wręcz uznać za świętego (chociaż niekoniecznie musisz nim być).

Ze wszystkich rzeczy, których brakuje w naszym życiu, prawdopodobnie na szczycie listy znajduje się właśnie samokontrola. Choć jest potrzebna, by prowadzić bardziej udaną i satysfakcjonującą egzystencję, to jednak często nam jej brakuje – wyczerpuje się szybciej niż bateria w starym telefonie komórkowym.

Na szczęście istnieje sporo skutecznych sposobów na wzmocnienie samokontroli. Jeśli chcesz, możesz skorzystać z poniższych wskazówek (zaznaczam, że nie wyczerpują tematu – to tylko kilka wstępnych haseł, które pomogą ci w dalszych poszukiwaniach):

• jakość oraz ilość podejmowanych decyzji wpływa na psychiczne zmęczenie – warto więc dozować sobie wszelkiego rodzaju wyzwania;
• samoświadomość – dogłębne poznawanie siebie pozwala lepiej kontrolować własne emocje oraz reakcje na poszczególne zdarzenia;
• motywacja – im bardziej czegoś pragniesz, tym większe prawdopodobieństwo, że podejmiesz wysiłki niezbędne do osiągnięcia danej rzeczy;
• wyznaczanie celów – cele w dużej mierze wpływają na podejmowane przez człowieka decyzje oraz jego ogólnie pojęte postępowanie;
• odpoczynek – odwieczny przyjaciel człowieka, który pomaga radzić sobie z większością wyzwań, jakie niesie ze sobą świat;
• odpowiednia ilość snu – im lepiej się wyśpisz, tym lepiej będziesz działać w ciągu dnia;
• istnieją aplikacje wspomagające samokontrolę – jeśli masz z nią problem, wesprzyj się nowoczesną technologią;
• regularne ćwiczenia pozwalają wyrabiać nawyki związane z samokontrolą;
• glukoza jest paliwem dla mózgu, więc bardzo pomaga w skupieniu oraz panowaniu nad sobą (oczywiście w rozsądnych ilościach – jej nadmiar będzie miał raczej odwrotny od zamierzonego skutek).

4. Astera, czyli uczciwość

Uczciwość jest źródłem ogromnej siły. Dzięki niej dharma jest odpowiednio wzmocniona. Chociaż uczciwość nie gwarantuje powodzenia w każdej dziedzinie życia, z pewnością pomaga uczynić je o wiele mniej stresującym. Im mniej kłamstw, tym spokojniejszy umysł.

Poza tym jedynie uczciwość pozwala pielęgnować prawdę, bez której człowiek gubi się w iluzjach własnej wyobraźni. Chcąc praktykować dobrą duchowość, nie można poddawać się urojeniom. One są ogromną przeszkodą na drodze do oświecenia.

Dowiedz się więcej: Czy jesteś uczciwy?

5. Shauch, czyli świętość

Świętość oznacza duchową nieskazitelność. Nie musi to jednak mieć żadnego związku z religią – chodzi o czystość i pełną niezależność. Człowiek święty jest osobą, która zrozumiała dharmę i rozwinęła w sobie szereg szlachetnych cnót, a tym samym wzniosła się ponad poziom zwyczajnego człowieczeństwa. Można powiedzieć, że stała się istotą doskonałą i upodobniła się do Boga, łącząc się z nim w nieskończonej szczęśliwości.

Niestety świętości nie można się tak po prostu nauczyć. To nie jest umiejętność lub cecha charakteru, którą można pielęgnować. Świętość jest skutkiem działania, myślenia i odczuwania. Co takiego oznacza? Jest to między innymi:

• troska wobec innych;
• dawanie dobrego przykładu;
• mądrość;
• bezinteresowność;
• dbanie o rozpowszechnianie prawdy;
• szczerość;
• dzielenie się tym, co dobre;
• celebracja życia.

6. Indraiya-nigrah, czyli kontrola nad zmysłami

Kontrola nad zmysłami oznacza coś innego niż samokontrola (punkt 3). Chodzi tutaj nie tyle o panowanie nad sobą, co nad bodźcami otrzymywanymi ze świata.

Doznania – negatywne oraz pozytywne – są częścią dharmy i wpływają na ludzkie postępowanie. Wielu ludzi sprzeniewierza się swoim poglądom ze strachu przed cierpieniem lub w obliczu zmysłowych przyjemności.

Nie ma nic złego w zmianie światopoglądu, pod warunkiem jednak, że odbywa się to w sposób świadomy i niezależny od zewnętrznych wpływów. Brak kontroli nad zmysłami sprawia, że człowiek jest zdominowany przez swoje doznania. Trudno w takim stanie o praktykowanie duchowości.

Zmysły są przedłużeniem umysłu, który bez informacji płynących z zewnątrz nie może prawidłowo funkcjonować. Problem pojawia się wtedy, gdy zmysły zaczynają dominować nad umysłem. Wówczas dochodzi do ulegania pokusom (pragnieniom, zachciankom etc.), co bezpośrednio przekłada się na zagubienie właściwej ścieżki duchowej.

7. Dhi, czyli rozsądek

Oto rzecz, której brakuje wielu ludziom. Szczególnie gdy rozpatrują kwestie duchowe i religijne, zdrowy rozsądek zdaje się znikać z ich umysłów. Tymczasem jest on fundamentem zdrowej duchowości. Jeśli ktoś chce pojąć dharmę, nie może porzucić rozsądku.

Pod wieloma względami rozsądek jest największą siłą człowieka. Powinien prowadzić go przez wszystkie życiowe ścieżki. Od tej zasady nie może być wyjątku. W przeciwnym razie dochodzi do duchowej degeneracji oraz zniszczenia.

Dowiedz się więcej: Zdrowy rozsądek, czyli coś bardzo ważnego w duchowości.

8. Vidya, czyli wiedza

Wiedza zajmuje ważne miejsce we wszystkich tekstach dotyczących filozofii indyjskiej – oznacza naukę i pozyskiwanie informacji, ale co najważniejsze, odnosi się do wiedzy poprawnej, której nie można w żaden sposób zaprzeczyć ani kwestionować (prawda). Chodzi tutaj także o wiedzę duchową, często poznawaną poprzez zagłębianie się we własne wnętrze.

Dzięki wiedzy człowiek rozświetla swoje życie, czyni je pełniejszym i bliższym duchowego spełnienia – niezależnie od tego, w jaki sposób owo spełnienie sobie wyobraża (zjednoczenie z Bogiem, oświecenie, zbawienie etc.).

Jeśli w praktyce duchowej brakuje rzetelnej wiedzy, zwykle pojawia się fanatyzm religijny. Ludzie umierają wówczas za wyssane z palca idee; hołdują tzw. fake newsom; promują głupotę i nienawiść. Niszczą siebie i innych.

Dharma jest w dużej mierze oparta właśnie na wiedzy, która posiada o wiele większą skuteczność duchową niż wiara czy wszelkiego rodzaju religijne rytuały. Właśnie dzięki poprawnej wiedzy człowiek może osiągnąć dobrobyt – zarówno w materialnym, jak i niematerialnym znaczeniu tego słowa.

Można powiedzieć, że rozwój duchowy (w każdej formie – również religijnej) zaczyna się właśnie od wiedzy. Jest ona bowiem pierwszym etapem każdego duchowego wzrostu.

Dowiedz się więcej: Etapy rozwoju duchowego.

9. Satya, czyli prawdomówność

Cechą każdej wysoko rozwiniętej istoty jest mówienie prawdy, czyli stuprocentowa uczciwość. Zawsze i wszędzie, na przekór strachowi i agresji głupców. Prawdomówność jest zasadą najwspanialszych istot. Rozsądek i wiedza łączą się ze sobą i uczą egzystencji w zgodzie z prawdą.

Prawdomówność dotyczy etyki życia wewnętrznego i wszelkich działań związanych z dharmą czy rozwojem duchowym. Jak można bowiem wzrastać bez uczciwości (przede wszystkim wobec samego siebie)?

Jeśli chcesz pracować nad sobą, nie możesz się okłamywać. Nie możesz ograniczać się do wiary lub przekonań opartych na czyimś autorytecie. Nie możesz robić czegoś tylko dlatego, że ktoś uważa to za właściwe.

Musisz samodzielnie wszystko sprawdzić, a następnie zawsze szczerze o tym mówić. Nawet jeśli miałoby to oznaczać, że ludzie nie będą darzyć cię sympatią. Osoby prawdomówne często nie są lubiane. Wiem to z doświadczenia.

Warto przeczytać: Czy szczerość może być fundamentem ludzkiego życia?

10. Krodha, czyli brak gniewu

Gniew jest burzycielem światów. Gdy zaczyna rządzić, nie zostaje zwykle kamień na kamieniu. Nawet mędrcy nie pozwalają sobie na to, by sprawować nad nim kontrolę. Wiedzą, że raz wpuszczony do serca, może zniszczyć wszystko to, co powstało w wyniku pracy nad sobą.

Nie da się ukryć, że gniew to jeden z najbardziej negatywnych stanów emocjonalnych, jakich może doświadczyć osoba pragnąca żyć w zgodzie z zasadami dharmy.

W gniewie człowiek zamienia się w dziką bestię, która jest w stanie niszczyć wszystko w swoim otoczeniu. Dlatego też (ostatecznie) należy pokonać to, co buzuje we wnętrzu niczym niespokojny wulkan.

Oczywiście nie jest łatwo przejść przez życie bez odczuwania gniewu. Nie wiem nawet, czy w ogóle istniał w historii ludzkości ktoś, kto nigdy nie odczuwał tej destruktywnej emocji. Śmiem wątpić.

Decydując się na kroczenie duchową ścieżką, możesz znaleźć wiele okazji do odczuwania gniewu. To normalne, więc nie ma się czego wstydzić. Niemniej z każdą przyswojoną lekcją, z każdym kolejnym krokiem, zaczniesz coraz lepiej panować nad emocjami.

Także nad gniewem.

I dopiero wówczas, gdy pozbędziesz się go całkowicie, osiągniesz poziom, na którym... jak dotąd znalazło się niewielu.