Strona Główna › Refleksje filozoficzne › Wszystko jest doskonałe – wszechświat, życie i cała reszta

Czy to prawda, że wszystko jest doskonałe? | Fot. Jalal Sheikh

Wszystko jest doskonałe – wszechświat, życie i cała reszta

Wszystko jest doskonałe – czy to może być prawda? Przecież kiedy rozglądamy się dookoła, widzimy ułomny świat. Wydaje się, że jest on w jakiś sposób uszkodzony – być może celowo, a może przez pomyłkę. Jak więc można mówić, że świat jest doskonały?

Spis treści

Wyraźnie widzimy strach, smutek, zazdrość, nienawiść i całe mnóstwo innych rzeczy, które są źródłem cierpienia. Co prawda istnieje również piękno, dobro i szczęście, ale często wydają się słabiutkie. Tymczasem cierpienie jest silne i powszechne.

Właśnie taki jawi się nasz świat. I nie ma się co dziwić. W obliczu zdarzeń, jakie codziennie mają miejsce na świecie, trudno myśleć inaczej.

A jednak są ludzie, którzy nie podzielają tego poglądu (jestem jednym z nich). Uważają oni, że:

Wszystko jest doskonałe

Zanim przejdziemy dalej, muszę wyjaśnić, jak rozumiem słowo "doskonały" w kontekście oceny rzeczywistości, w której się wszyscy znajdujemy.

Otóż w moim odczuciu doskonałość nie oznacza, że coś jest pozbawione wad. Wady są tak samo ważne jak zalety – stanowią integralną część większej całości. Tutaj chodzi o coś innego. O to, że:

coś jest doskonałe wówczas, gdy jest dokładnie takie, jakie powinno być.

Jeśli przyjrzysz się wszechświatowi (planety, gwiazdy, galaktyki, atomy etc.), z pewnością nie umknie twojej uwadze, że wszystko wydaje się działać bardzo dobrze. Jakby było zaprojektowane (nie będę jednak w tym miejscu podejmował kwestii potencjalnego projektanta).

Poszczególne elementy wszechświata są tak dobrze "dopasowane", że ciągle stanowi dla nas zagadkę, jak to w ogóle możliwe.

Nie tylko na poziomie ciał niebieskich wszystko wydaje się działać jak jeden wielki organizm. Na naszej planecie, w przyrodzie, również wszystkie elementy działają w ramach jednego systemu. Choć natura sprawia wrażenie brutalnej, w rzeczywistości funkcjonuje w sposób doskonały.

Wszystko, co istnieje, jest dokładnie takie, jakie powstało (wyewoluowało). Jest więc takie, jakim być powinno. A skoro tak – jest doskonałe. Gdyby nie było, nie mogłoby istnieć.

Warto przy tym zaznaczyć, że doskonałość nie powinna być postrzegana jako efekt końcowy, lecz jako nieustający proces. Wszystko ciągle się zmienia, nigdy nie pozostając takim samym, a zatem nie może być uznane za niedoskonałe, ponieważ nigdy nie przestaje się zmieniać.

Tak, wiem. To nieco zagmatwane.

Piszę tutaj, że wszystko jest doskonałe, choć nie jest pozbawione wad. Paradoks, prawda?

Być może tak to wygląda na pierwszy rzut oka. Jeśli jednak przyjrzysz się uważniej, możesz zauważyć, że gdyby nie było wad, nie byłoby też zalet (piękna, dobra etc.). Może lepiej wyjaśni to Laozi:

To, co jest postrzegane jako piękne, jest naprawdę piękne tylko wówczas, gdy porównać je z tym, co brzydkie [...]. Działanie, które wydaje się trudne, jest takie z powodu rzeczy, które przychodzą łatwo. Coś nazwiemy długim tylko wówczas, gdy porównamy z czymś stosunkowo krótkim. Jedna rzecz jest wysoka, ponieważ inna jest niska. Tylko z powodu dźwięku znamy ciszę. – Tao Te Ching

Tego typu porównania można by kontynuować – dobro znamy dzięki złu, radość dzięki smutkowi, sukces dzięki porażce itd. Tak działa nasz świat. Wydawałoby się, że z tego powodu nie może być uznany za doskonały. Ale czy byłby doskonały, gdyby nie istniały żadne przeciwieństwa?

Pęknięta rzeczywistość?

Każda rysa na powierzchni naszej rzeczywistości tworzy okazję do działania. Wręcz ją wymusza, nie pozwalając nam pozostawać biernymi. Człowiek musi wciąż pracować – czy to nad sobą, czy nad wybraną dziedziną. Ciągle do czegoś dąży; próbuje coś osiągnąć; szuka nieustannie nowych rzeczy.

Wszystko dlatego, że człowiek widzi wokół siebie mnóstwo wad. Dzięki temu jego życie ma sens.

Ze wszystkimi swoimi problemami życie jest więc takie, jakie ma być. Cała jego struktura jest "zaprojektowana" po to, by działać w określony sposób. Inny system byłby błędem i prowadziłby do opłakanych skutków. Dlatego nie istnieje.

Cała wspaniałość wszechświata polega właśnie na tym, że możemy doświadczać obu skrajności – zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. To właśnie jest doskonałość. Życie jest ustawione idealnie pod kątem naszego doświadczania. I to właśnie dzięki temu możemy... no cóż, cieszyć się życiem.

Obraz doskonałej całości

Człowiek patrzący na rzeczywistość przez pryzmat własnego subiektywnego światopoglądu, zazwyczaj nie widzi całego obrazu.

To tak jak z puzzlami:

1. Masz do dyspozycji pewien zbiór kawałków i starasz się ułożyć je w jeden obraz.
2. Nie wiesz jednak, że posiadasz tylko część elementów. Nie masz wszystkich (nikt z nas nie ma). A to oznacza, że nie możesz zbudować z nich całego obrazu.
3. Pracujesz jednak dalej.
4. Kiedy zużywasz ostatni z posiadanych przez siebie elementów, otrzymujesz niezadowalający obraz. Wydaje ci się, że jest brzydki, zniekształcony, a nawet kompletnie pozbawiony sensu. Coś tutaj nie gra. Czyżby obraz nie był doskonały?
5. Ależ jest! Po prostu tobie brakuje niektórych elementów układanki. Dopiero kiedy je uzupełnisz, nareszcie zobaczysz całość. I nagle okaże się, że układanka cały czas była doskonała.

Chwila, w której człowiek zdaje sobie sprawę z doskonałości wszechświata (a więc i swojej), jest cudowna. To prawdziwe wyzwolenie z kajdan strachu i niepewności. Właśnie wtedy zaczyna się ostatnia prosta na ścieżce rozwoju duchowego.

Wielu ludziom wydaje się, że życie jest chaotyczne i przypadkowe. Nie ma w nim porządku i dlatego trzeba je odrzucić. Bardzo popularnym stwierdzeniem jest: wyzwolić się z Matrixa.

Ja myślę, że tak naprawdę nie musimy się z niczego wyzwalać. Już teraz żyjemy w doskonałym świecie. Po prostu nie widzimy całego obrazu.

A więc może... doskonałe...

Kiedy lwica poluje na antylopę, ofierze wydaje się, że świat nie jest doskonały. Przecież istnieje drapieżnik, który ją atakuje i chce zabić. Złapana antylopa umiera. To wydaje się okrutne i niesprawiedliwe.

Ale nie dla każdego.

Młode lwiątka, obserwujące matkę z ukrycia, wiedzą, że dokonała czegoś wspaniałego. Zdobyła dla nich jedzenie. Teraz będą mogły posilić się. I żyć dalej.

Zarówno lew, jak i antylopa patrzą na świat z bardzo ograniczonej perspektywy. Ich cierpienie i szczęście nie są przez to mniej prawdziwe. Wręcz przeciwnie, wydają się jedyną rzeczywistością. Intensywność przeżyć i brak możliwości porównania z obrazem większej całości sprawiają jednak, że zwierzęta nie są w stanie przebić się przez własne ograniczone spojrzenie.

Człowiek może to zrobić. Dzięki praktyce duchowej dochodzi z czasem do zrozumienia całości. Jego horyzonty poszerzają się, dlatego zaczyna dostrzegać to, co wcześniej było dlań niedostępne.

Teraz już wie, że każda rzecz ma powód swojego istnienia. Bez względu na to, jak trudna się wydaje. Człowiek stawia więc odważnie czoła wszelkim wyzwaniom i pokonuje przeciwności. Za każdym razem zyskuje odrobinę siły, którą następnie spożytkuje na pokonanie następnej przeszkody. I każdej kolejnej.

Wszystko jest doskonałe – cytaty

1. W życiu musi być dobrze i niedobrze. Bo jak jest tylko dobrze, to jest niedobrze. – Jan Twardowski
2. Na własnym ciele i duszy doświadczyłem, że potrzeba mi było grzechów, potrzebna mi była rozpusta, chciwość, próżność i najstraszniejsze zwątpienie, aby nauczyć się uległości, aby pokochać świat, aby nie porównywać go z jakimś przez siebie wymarzonym, wyobrażonym światem, z wymyślonym jakimś rodzajem doskonałości, tylko zostawić go takim, jakim jest, i kochać go, i cieszyć się, że do niego należę. – Hermann Hesse, Siddhartha
3. Wszystko, co doskonałe, dojrzewa powoli. – Arthur Schopenhauer
4. Człowiek jest doskonały dzięki swoim niedoskonałościom. – Khalil Gibran, Prorok. Listy miłosne Proroka
5. Czym jest zło, jeśli nie prawem natury? Ciemność następuje po jasności, chaos po porządku. Prawo entropii jest uniwersalne. Wszystko ulega zniszczeniu. Doskonały kryształ kiedyś zamieni się w cząsteczki pyłu. Są ci, którzy stwarzają, i ci, co niszczą. – Dan Brown, Zaginiony symbol
6. Jesteśmy doskonali w naszej niedoskonałości. – Megan Mccafferty
7. Wydaje się, że doskonałość osiąga się nie wtedy, kiedy nie można już nic dodać, ale raczej wtedy, gdy nie można nic ująć. – Antoine de Saint-Exupéry, Ziemia, planeta ludzi
8. Tak jak nie ma radości bez smutku i prawdy bez kłamstwa, tak też nie istnieje doskonałość bez skazy. – Dorota Terakowska, Córka Czarownic
9. Doskonałość nasza jest naszym przekleństwem, które nieobliczalnością skutków obarcza każdy nasz twór! – Stanisław Lem, Cyberiada
10. Aby być doskonałym, brakuje tylko jednej wady. – Karl Kraus
11. Droga jest w zasadzie doskonała. Nie wymaga doskonalenia. – Bodhidharma
12. To jest właśnie doskonałość człowieka, odkrycie własnej niedoskonałości. – Święty Augustyn
13. W bezkresie kosmosu wszystko toczy się idealnie, ale jedna paskudna mała myśl w twoim umyśle może sprawić, że będziesz mieć zły dzień. To jest brak perspektywy. – Sadhguru
14. I rzekł człek do Wszechświata: Panie, ja istnieję! Jednakże – odparł Wszechświat – ten fakt nie nakłada na mnie żadnych zobowiązań. – Stephen Crane
15. Kiedy zdasz sobie sprawę, jak wszystko jest doskonałe, odchylisz głowę do tyłu i będziesz śmiać się pod niebiosa. – Budda

Na zakończenie ciekawostka z Biblii:

Bo w rzeczywistości jest On [Bóg – przyp.] niedaleko od każdego z nas. Bo w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy. (Dz 17, 28)

Tak mówił św. Paweł do Greków, przekonując ich, że wszyscy ludzie żyją we wnętrzu Boga. Można wręcz powiedzieć, że cały wszechświat jest ciałem Boga. A my jego częścią.

Czy słyszałeś pogląd, że Bóg jest doskonały? Skoro więc świat jest jego częścią, również musi być doskonały. Nie twierdzę, że słowa znajdujące się w Biblii możemy traktować w kategorii dowodu, ale z całą pewnością słowa św. Pawła skłaniają do zastanowienia się nad ideą, że wszystko jest doskonałe.

Bibliografia

1. Khalil Gibran: Prorok, Wydawnictwo Salezjańskie, 2004 r.
2. Ludwig Wittgenstein: Tractatus logico-philosophicus, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011 r.
3. Hermann Hesse: Siddhartha, Media Rodzina, 2017 r.
4. Lao Tzu: Tao Te Ching, Armoryka, 2020 r.
5. Marek Aureliusz: Rozmyślania, Vis-á-Vis/Etiuda, 2023 r.