Strona Główna › Podróż w głąb duszy › Inteligencja duchowa, czyli 4 aspekty duchowej mądrości

Charakterystyka inteligencji duchowej | Fot. Gerd Altmann

Inteligencja duchowa, czyli 4 aspekty duchowej mądrości

Inteligencja duchowa to jeden z typów inteligencji, jakie posiada człowiek. Inteligencja nie ogranicza się bowiem tylko do myślenia logicznego. Obecnie wyróżniamy aż osiem rodzajów inteligencji, a wśród nich znajduje się inteligencja intrapersonalna (intuicyjna), którą można też określić mianem duchowej.

Inteligencja intrapersonalna odnosi się do głębokiego zrozumienia siebie i wiąże się ze zdolnością dokonywania autorefleksji. Jest to umiejętność analizowania własnego wnętrza – duchowej sfery życia – przejawiająca się m.in. poszukiwaniem życiowej mądrości oraz pragnieniem ciągłej pracy nad sobą.

Jako że słowo "intrapersonalna" brzmi, według mnie, mało atrakcyjnie, wolę używać określenia "duchowa" i tego będę się trzymał w dalszej części artykułu. Zresztą nie tylko ja korzystam z tego terminu.

Inteligencja duchowa

[Definicja] Inteligencja duchowa to powszechna zdolność do adaptacji poprzez integrowanie przeżywanych doświadczeń i nadawanie im uogólniającego sensu. Inteligencja duchowa jest praktyczną manifestacją duchowości.

Termin ten, używany przez niektórych filozofów, psychologów i teoretyków rozwoju w celu wskazania duchowych korelacji z IQ (ilorazem inteligencji) i EQ (inteligencją emocjonalną), po raz pierwszy został publicznie przedstawiony w 1997 roku przez Danah Zohar w książce pt. ReWiring the Corporate Brain.

W 2000 roku Steven Benedict, w książce pt. Inteligencja duchowa, nakreślił koncepcję inteligencji duchowej jako perspektywę oferującą sposób na połączenie duchowej i materialnej sfery życia, który ostatecznie jest związany z dobrostanem całego wszechświata i wszystkich jego mieszkańców.

Współcześni badacze nadal rozważają ideę inteligencji duchowej (określaną w skrócie SQ). Starają się opracować narzędzia do jej pomiaru, co nie jest łatwym zadaniem. Jak dotąd badania opierają się przede wszystkim na instrumentach samooceny, których obiektywna mierzalność pozostawia wiele do życzenia.

Rozpatrując kwestię inteligencji duchowej, warto zwrócić uwagę na fakt, że koncepcja duchowości jest dziedziną odrębną od religijności.

Warto przeczytać: Jaka jest różnica między religią a duchowością?

Cechy inteligencji duchowej

Człowiek charakteryzujący się wysokim poziomem inteligencji duchowej poddaje swoje wnętrze skrupulatnym badaniom – robi to w taki sposób, by osiągnąć jak najbardziej wiarygodne wyniki. Skutkiem tego ciągły rozwój jest niemal nieodłączną cechą takiej osoby. Inne cechy to:

• skłonność do prowadzenia filozoficznych rozważań;
• duża pewność siebie i adekwatne poczucie własnej wartości;
• silnie rozwinięta intuicja;
• umiejętność radzenia sobie z samotnością;
• świadomość swoich mocnych i słabych stron;
• brak oporów przed analizowaniem własnych błędów i wyciąganie odpowiednich wniosków;
• niezależność – także od tradycji czy różnorakich struktur społecznych (np. organizacji religijnych);
• umiejętność kontrolowania własnych emocji, zwłaszcza gniewu;
• kreatywność;
• nieustanne poszukiwanie sposobów na stawanie się lepszym człowiekiem.

Najważniejsze aspekty inteligencji duchowej

Istotą praktyki duchowej jest poszukiwanie wiedzy i zrozumienia. Tym, do czego dążą adepci duchowego rozwoju na całym świecie, jest więc mądrość. Niekoniecznie musi się ona wiązać bezpośrednio z oświeceniem czy (oczekiwanym przez osoby religijne) zbawieniem – te dwa pojęcia stanowią jedynie potencjalny efekt uboczny pracy nad sobą.

Wydaje się, że człowiek zainteresowany szeroko pojętą duchowością, w naturalny sposób będzie dążyć do rozwijania swojej inteligencji duchowej. Dzięki temu jego duchowe horyzonty mają szansę się poszerzać.

By tego dokonać, należy się skupić na czterech obszarach, których dobre opanowanie jest niezbędne do osobistego rozwoju.

1. Optymalizacja

Jednym z podstawowych zadań jest dbałość o usprawnienie swojego postępowania w taki sposób, by z każdej sytuacji wynieść naukę na przyszłość. Doświadczenia mogą pomagać w rozwoju lub zatrzymywać nas w miejscu.

Cokolwiek więc robisz – czy jest to wielkie przedsięwzięcie, czy też drobnostka – zawsze szukaj korzyści. Czegoś, co sprawi, że staniesz się lepszym człowiekiem. Mądrość zdobywasz tylko wtedy, gdy na koniec dnia zasypiasz ze świadomością, że nie zmarnowałeś czasu.

Ważne! Wspomniane korzyści nie powinny ograniczać się tylko do ciebie, ale obejmować także innych ludzi.

Warto przeczytać: 13 korzyści płynących z oświecenia, czyli stan umysłu po ostatecznym przebudzeniu.

2. Bezpieczeństwo

Raz zdobyte doświadczenie może być utracone. Musisz pamiętać, że w życiu nie ma nic stałego. Nie wystarczy więc dążyć do celu. Trzeba również nauczyć się utrzymywać to, co już zostało zdobyte.

Nie spoczywaj więc na laurach i pielęgnuj swój umysł. Dzięki temu zyskasz pewność, że raz wykonana praca nie pójdzie na marne. A ty zachowasz na starość ostrość myślenia zamiast stać się zrzędliwym dziadkiem, którego wszyscy unikają.

Warto przeczytać: Dojrzałość duchowa – 7 oznak twojego rozwoju.

3. Inwestycja

Jak sprawić, by zdobyta mądrość działała na twoją korzyść niczym dobrze zainwestowane pieniądze? Przede wszystkim musisz pozwolić jej pracować. Niech wspomaga twój dalszy rozwój, ale też pomnaża osiągnięcia innych (nie powstrzymuj się przed pomaganiem ludziom, którzy cię otaczają).

Pamiętaj także o tym, że zawsze warto inwestować środki materialne (np. pieniądze) we własny rozwój. Cały czas poszukuj materiałów, które będą cię wspierały w pracy nad sobą (np. książki są wspaniałą inwestycją – bardzo często niedocenianą).

Dbaj o to, by w każdym miesiącu część swojego kapitału przeznaczyć na rozwój osobisty. Uważaj jednak na wszelkiego rodzaju kursy rozwojowe – takich produktów akurat nie polecam. O wiele więcej zyskasz dzięki obcowaniu ze sztuką.

Warto przeczytać: Duchowość i sztuka, czyli odkrywanie największych tajemnic człowieka.

4. Oszczędności

Podobnie jest z pieniędzmi: jeśli odłożysz pewną kwotę na czarną godzinę, uratuje cię to w potrzebie. Dobrze rozwinięta inteligencja duchowa jest jak konto oszczędnościowe w banku. Dzięki niej unikasz niekorzystnych sytuacji, znosisz cierpienie, radzisz sobie z przykrościami i toksycznymi ludźmi.

Tworzenie rezerw duchowych to powszechna praktyka wśród mędrców (i nie chodzi tutaj o dobre uczynki, które zapewnią zbawienie). Pamiętaj, że nie możesz w pełni polegać na świadectwach kogoś innego (nawet moim). Musisz wszystkiego doświadczyć samodzielnie; przeanalizować to i wyciągnąć wnioski.

Tym samym budujesz swój duchowy kapitał, który może stać się źródłem bogactwa dla całej ludzkości. Może to brzmi nieco górnolotnie, ale tak to działa.

12 zasad inteligencji duchowej

Na zakończenie zamieszczę jeszcze 12 zasad leżących u podstaw inteligencji duchowej, które opracowała wspomniana już Danah Zohar:

• Samoświadomość – wiedza dotycząca takich kwestii jak osobiste intencje i motywacje, wiara oraz wyznawane wartości.
• Spontaniczność – codzienne życie i reagowanie na wydarzenia toczące się w chwili obecnej.
• Kierowanie się wizją oraz wartościami – działanie oparte na określonych zasadach i głębokich przekonaniach.
• Holistyczne podejście do życia – dostrzeganie większych wzorców, relacji i połączeń; a także posiadanie poczucia przynależności.
• Współczucie – cecha pozwalająca identyfikować się ze stanem innych istot żywych.
• Docenianie różnorodności – otwartość na różnice cechujące poszczególnych ludzi i gotowość do okazywania szacunku każdemu, bez względu na to, kim jest.
• Niezależność – posiadanie własnych przekonań i odwaga do ich bronienia w obliczu sprzeciwu innych.
• Pokora – świadomość swojego miejsca w świecie.
• Skłonność do zadawania fundamentalnego pytania "dlaczego?" – potrzeba zrozumienia natury rzeczy i dotarcia do ich sedna.
• Umiejętność przeformułowania poglądów – polegająca na możliwości dostrzegania szerszego kontekstu i gotowości do zmiany zdania, jeśli okaże się ono błędne.
• Pozytywne wykorzystanie przeciwności – uczenie się na błędach i porażkach.
• Poczucie powołania do służby, czyli do dania społeczeństwu czegoś od siebie.