Strona Główna › Podróż w głąb duszy › Myśleć jak mędrzec, czyli 10 sposobów na zdobycie mądrości

Najlepsze sposoby na zdobycie mądrości | Fot. Abaren

Myśleć jak mędrzec, czyli 10 sposobów na zdobycie mądrości

W dawnych czasach mądrość była kojarzona ze starszymi ludźmi. Niestety – wiek oraz życiowe doświadczenie nie zawsze oznaczają posiadanie umiejętności właściwego osądu. Nie każdy jest mądry – nawet jeśli zdobędzie ogromną wiedzę w jednej lub wielu dziedzinach.

Podejrzewam, że gdybyś miał ocenić czyjąś inteligencję, zrobiłbyś to bez większego problemu. Wystarczy spędzić z kimś nieco czasu i już można wysnuć pewne wnioski. Jeśli ta osoba jest również dobrze wykształcona i oczytana, sam sposób jej mówienia będzie wskazówką.

Inaczej jest w przypadku mądrości. To cecha o wiele bardziej skomplikowana od inteligencji. Mądrość jest umiejętnością podejmowania słusznych decyzji, które zazwyczaj przynoszą pozytywne rezultaty. Mędrzec nie musi więc posiadać wysokiego ilorazu inteligencji. Wystarczy, że będzie rozumiał otaczających go ludzi i świat.

Jak zdobyć mądrość?

Poniżej podaję dziesięć sposobów na dążenie do mądrości. Każdy z nich jest jednakowo ważny. Tutaj nie ma żadnego rodzaju hierarchii. Poszczególne punkty możesz sobie ułożyć w dowolnej kolejności. Ważne, byś żadnego z nich nie ominął. Jeśli bowiem to zrobisz, twoja droga do mądrości okaże się błędnym kołem, które prowadzi donikąd.

1. Szukaj wiedzy

OK, to cię prawdopodobnie nie zaskoczy, ale pierwsza zasada jest prosta. Wystarczy, że będziesz świadomie poszukiwać wiedzy. Ucz się, zbieraj informacje. Staraj się zdobywać rzetelną wiedzę popartą dowodami, badaniami, analizami.

Dobra wiadomość jest taka, że wiedzę znajdziesz w wielu miejscach. W książkach, podcastach, filmach dokumentalnych, opracowaniach naukowych – ale też w interakcjach z ludźmi (np. nauczycielami). Zawsze przy tym pamiętaj, by myśleć krytycznie i być otwartym na zmiany.

Wiedza jest wstępem do prawdziwej mądrości. Bez posiadania odpowiedniej ilości informacji (dobrej jakości), raczej nie ma mowy o osiągnięciu mądrości. Możesz co najwyżej stworzyć iluzję, która uczyni cię niewolnikiem takiej czy innej ideologii.

Oto 3 zasady poszukiwania wiedzy:

• Zawsze bądź gotowy na to, że możesz się mylić i będziesz musiał zmienić swoje dotychczasowe poglądy.
• Nie przechwalaj się swoją wiedzą i nie sądź, że jesteś z jej powodu kimś lepszym od innych.
• Zdobytą wiedzę stosuj w praktyce – nie ograniczaj się do teorii, ponieważ w ten sposób nie osiągniesz mądrości.

2. Zobacz rzeczy takimi, jakimi są naprawdę

Często się zdarza, że człowiek reaguje emocjonalnie na informacje, które są mu przedstawiane. Próbuje dopasować je do własnych poglądów bądź wierzeń. Zniekształca prawdę w obawie przed rozczarowaniem. Nie chce pogodzić się z faktem, że świat jest inny, niż człowiek sobie wyobraża.

W ten sposób nie można dojść do mądrości. Obserwując bieżące wydarzenia, mądry człowiek analizuje wszystko i oczekuje na wyniki swojego działania. Rozumie, że musi pojąć zasady, na których opiera się świat. Nie ukrywa przed sobą prawdy. Nawet jeśli okazałaby się nieprzyjemna.

3. Nie ufaj bezgranicznie tradycji

Jednym z ważniejszych kroków na drodze do mądrości jest poddawanie w wątpliwość przekonań, które zostały narzucone człowiekowi przez tradycję. Każda ideologia – czy to religijna, filozoficzna, polityczna, czy jakakolwiek inna – która nie wypływa z twojego własnego zrozumienia i doświadczenia, powinna być kwestionowana. Należy ją badać i sprawdzać. Tak długo, aż zostanie zweryfikowana.

Tradycja ma to do siebie, że przez wieki obrasta wieloma zabobonami, pobożnymi życzeniami czy zwyczajnymi kłamstwami mającymi na celu sprawowanie kontroli nad społeczeństwem. Mądrość jest zaprzeczeniem bezrefleksyjnego podporządkowywania się istniejącym normom oraz przekonaniom – szczególnie gdy są błędne lub złe.

Oto 3 zasady sprzeciwiania się tradycji:

• Nie bój się kwestionować powszechnie panujących zasad, jeśli dostrzegasz, że są złe lub moralnie niedopuszczalne.
• Staraj się nie szydzić z ludzi, którzy nie potrafią zerwać z tradycją. Nieważne, jaki mają powód.
• Jeśli widzisz, że w efekcie trzymania się tradycji ktoś jest krzywdzony, aktywnie działaj na rzecz zniszczenia złych zwyczajów.

4. Nie przywiązuj się do przeszłości

Bez względu na to, ile błędów popełniłeś w przeszłości lub ile razy zawiodłeś (siebie czy innych), najważniejsze jest tu i teraz. Nikt nie jest doskonały, a porażka jest elementem życia. W dodatku bardzo pożytecznym, ponieważ może bardzo dużo nauczyć.

Powinieneś więc wyciągać wnioski ze swoich błędów. Nie warto jednak zanadto przywiązywać się do wydarzeń, które dawno minęły. Odpuszczając, zyskujesz swobodę działania i myślenia; uczysz się przystosowywać do zmian i możesz się rozwijać. Żadna przeszkoda, jaką napotkasz na swojej drodze, nie będzie w stanie cię zatrzymać.

5. Bierz pod uwagę konsekwencje własnych działań

Jeśli nie zrozumiesz, że każde twoje działanie niesie ze sobą konsekwencje, pojawią się dość istotne problemy:

• gdy konsekwencje twoich działań będą negatywne, nie będziesz uczyć się na błędach i nie zmienisz swojego postępowania;
• gdy konsekwencje twoich działań będą pozytywne, nie będziesz w stanie powtórzyć zachowania, które przyniosło pożądane rezultaty.

Jak widać, tak czy inaczej poniesiesz klęskę. Zrozumienie potencjalnych konsekwencji swoich działań jest bowiem niezbędne, by zmieniać postępowanie i uczyć się podejmowania lepszych decyzji.

6. Wykrocz poza emocje

Już starożytni filozofowie wiedzieli, że emocje oddziałują z rozumem, gdy człowiek podejmuje decyzje. Arystoteles uważał, że uczucia oscylują pomiędzy dwiema skrajnościami, a popadanie w skrajności jest porażką. Sposobem na osiągnięcie niezbędnej równowagi – w ujęciu Arystotelesa – jest użycie rozumu.

W poszukiwaniu mądrości emocje bardzo często są złym doradcą. Sprawiają, że człowiek przywiązuje się do swoich idei, tracąc tym samym zdolność do szczerego analizowania rzeczywistości i odrzucania błędnych przekonań. Co gorsza, emocje często prowokują do ataku skierowanego przeciwko wszystkim osobom reprezentującym odmienne poglądy. W ten sposób można zostać fanatykiem.

7. Pomyśl, zanim zaczniesz mówić

Prawda stara jak świat, można by powiedzieć. Zapewne już ją dobrze znasz. Jednak wypowiadanie słów tylko po namyśle – to trudniejsze, niż się wydaje. Prawdopodobnie zdajesz sobie sprawę, że to właściwe postępowanie, ale czy zawsze dobrze ważysz słowa? Pewnie nie raz zdarzyło ci się powiedzieć coś, czego później żałowałeś.

Problem w tym, że raz wypowiedzianych słów nie można cofnąć. Oczywiście możesz spróbować przeprosić czy sprostować swoją wypowiedź. Ale czy twoje wyjaśnienia zostaną przyjęte, to już zupełnie inna kwestia.

Zanim więc otworzysz usta, żeby coś powiedzieć, upewnij się, że jest to coś wartościowego. Coś, pod czym zawsze będziesz mógł się podpisać i nie będziesz musiał kiedyś się za to wstydzić. Jeśli nie jesteś czegoś pewien, to może lepiej zachować tę myśl dla siebie.

8. Ucz się na swoich błędach

Istnieje duże prawdopodobieństwo – graniczące z pewnością – że podczas swojej drogi do mądrości popełnisz wiele błędów. I wiesz co? Nie ma w tym nic złego. Wbrew temu, co sądzi wielu ludzi, popełnianie błędów nie jest ułomnością. Nie trzeba ich unikać za wszelką cenę.

Wręcz przeciwnie, mędrzec jest świadomy faktu, że pomyłki są tym, co pomaga mu stawać się coraz lepszym w rozwiązywaniu różnych problemów. Każdy błąd czegoś uczy. W jaki sposób? Pokazując, jakie działanie przynosi dobro, a jakie generuje zło. Dzięki temu masz więc szansę dokonywać lepszych wyborów w życiu, w konsekwencji stając się coraz mądrzejszym człowiekiem.

9. Zaufaj sobie

Bardzo wielu ludzi nie ma odwagi, by w pełni sobie zaufać. Brakuje im pewności siebie. Robiąc coś ważnego, myślą o porażce, jakiej mogą doświadczyć. Nie wiedzą, czy ich postępowanie przyniesie coś dobrego. Pewnie dobrze to znasz, prawda?

Tymczasem zaufanie jest jedną z najważniejszych cech mądrości. Trudno bez niego cokolwiek osiągnąć w życiu. Dzięki niemu wszystko, co robisz, staje się łatwiejsze i przynosi lepsze rezultaty. Poza tym zapewnia większą śmiałość. Ufając sobie, chętniej i częściej będziesz stawiać czoła różnorakim wyzwaniom. Zaczniesz testować siebie i swoje możliwości.

Oczywiście zdobycie prawdziwego zaufania do samego siebie wymaga czasu, cierpliwości i praktyki. Ostatecznie jednak opłaca się wysilić, by je zdobyć. Pewnego dnia uświadomisz sobie, że możesz wierzyć w to, co robisz i mówisz. I cokolwiek to będzie, nigdy nie zabraknie ci odwagi w kroczeniu wybraną przez siebie ścieżką.

10. Staraj się rozumieć, a nie osądzać

Oto wielka sztuka, którą opanowali mędrcy. Oni wiedzą, że czasami sytuacja całkowicie nie pasuje do utartych poglądów i trzeba ją potraktować w sposób indywidualny. Większość ludzi bierze pod uwagę tylko swój punkt widzenia i według niego dokonuje oceny innych. Nie potrafią zaakceptować, że ktoś może mieć całkiem odmienny pomysł na życie. W efekcie umniejszają wartość tej osoby (na wielu płaszczyznach).

Bardzo dobrym przykładem jest tutaj religia. Osoby wierzące uważają niewierzących (lub wyznawców innych religii) najczęściej za ludzi złych, a w najlepszym razie – ślepych na prawdę; w pewien sposób upośledzonych duchowo. Dla ateisty chodzenie do kościoła jest pozbawione sensu i nawet nie stara się on zrozumieć, że dla kogoś innego może to być bardzo ważne doświadczenie.

Zwyczajny człowiek będzie więc krytykował lub wyśmiewał; mędrzec nigdy sobie na to nie pozwoli. On rozumie, że to, co dla jednego jest złem lub głupotą – dla drugiego może być czymś wspaniałym. Mądry człowiek potrafi utrzymać w głowie dwa diametralnie odmienne poglądy na konkretną sprawę i pogodzić je, jednocześnie nikogo nie osądzając.

10 cytatów o mądrości

Na zakończenie zamieszczam dziesięć cytatów na temat mądrości, które uważam nie tylko za trafione, ale przede wszystkim niezmiernie przydatne w poszukiwaniu mądrości. Warto je poznać i przemyśleć.

• Nie panikuj! Odpowiedzi jest tyle samo, ile pytań. [Andreas, Rork: Przejścia]
• Owoc nie jest rezultatem drzewa; drzewo jest rezultatem owocu. [Daniel Santos]
• Wszystkie idee umysłu, jak by nie były wzniosłe czy wnikliwe, są chwilowe i niedoskonałe. [John Snelling, Buddyzm]
• Mądrzy ludzie szukają rozwiązań. Głupcy potrafią tylko obwiniać. [Ivan Hoffman, Tao miłości]
• Ten jest prawdziwie wielki, kto potrafi w samym sercu ciszy i samotności odnaleźć najintensywniejsze działanie, a pośród najintensywniejszego działania odnaleźć ciszę i samotność pustyni. [Swami Wiwekananda, Karmajoga]
• Szlachetny człowiek wymaga od siebie, prostak od innych. [Konfucjusz]
• Pascal, mówiąc: „kpić sobie z filozofowania znaczy filozofować prawdziwie”, chce nam powiedzieć, że prawdziwa filozofia polega na żarliwym poszukiwaniu tego, co naprawdę poważne, a nie na systemach filozoficznych, których twórcy sądzą, iż powiedzieli ostatnie słowo, mające dopełnić ludzkiej mądrości. [Jean Brun, Sokrates]
• Ten, kto za każdą cenę szuka sensu wszechrzeczy, zrozumiał już od dawna, że sensem szelestu jest szelest. [Gunnar Ekelöf: Absentia Animi]
• Bardzo mało ludzi umie myśleć, ale jakiś pogląd chce mieć każdy. I cóż pozostaje innego, jak przejąć gotowy pogląd od innych zamiast wypracować go samemu? [Arthur Schopenhauer, Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów]
• Prawdziwa mądrość zaczyna się, kiedy przestajesz cytować innych ludzi. [Chuck Palahniuk, Pigmej]