Strona Główna › Życiowe sprawy › Sens życia – o co tutaj chodzi? Na czym polega sens życia?

Jaki jest sens życia? | Fot. Edu Lauton

Sens życia – o co tutaj chodzi? Na czym polega sens życia?

Sens życia – jaki jest, na czym polega? Wielokrotnie słyszałem już tego typu pytania. Sam zresztą nieraz zadawałem je w przeszłości. Nic dziwnego. Przecież to jedna z największych tajemnic, jaką człowiek stara się odkryć.

Poszukiwaniem sensu życia zajmują się filozofowie, prorocy i mistycy. Ludzie zwykli i niezwykli. Mądrzy i... nie tak mądrzy. Każdy, kto żyje, pragnie wiedzieć, po co to wszystko się w ogóle dzieje.

Pytanie o sens życia było na przestrzeni wieków zadawane na różne sposoby. Nie potrafiłbym ich wszystkich wyliczyć w tym artykule. Zresztą, nie miałoby to większego... no cóż, sensu. Forma pytania nie ma w tym wypadku wielkiego znaczenia. To odpowiedź spędza sen z powiek wielu ludziom.

Sens życia

Na czym polega sens życia? To jedno z tych pytań, na które (niestety) nie ma prostej odpowiedzi. Nie znaczy to jednak, że nie możemy się nad nią zastanawiać. Wręcz przeciwnie, to bardzo pożyteczne działanie (z duchowego punktu widzenia).

Zanim jednak przejdziemy dalej, zachęcam, by uzbroić się w trzy narzędzia, bez których nigdy nie ustalisz, jaki jest sens życia. Są to:

• Rozsądek – kierując się wyłącznie emocjami, człowiek zazwyczaj błąka się niczym dziecko we mgle. Cokolwiek robisz, kieruj się rozsądkiem. Nie chodzi o to, żeby rozpatrywać wszystko rozumowo, ale o dostrzeganie i odrzucanie rzeczy bezsensownych.
• Akceptacja – zaakceptuj jedną zasadę: każdy człowiek ma takie same prawa jak ty. To znaczy, że może mieć własne, sprzeczne z twoimi, poglądy. W poszukiwaniach sensu życia akceptacja odmiennych (nawet ewidentnie błędnych) doktryn pozwoli ci skoncentrować się na tym, co ważne dla ciebie.
• Szacunek – możesz zaciekle bronić swoich poglądów i starać się udowodnić fałszywość przekonań drugiego człowieka. Nigdy nie wolno ci jednak atakować rozmówcy osobiście. Nie traktuj go jak wroga.

Istnieje ogromna rzesza ludzi rozważająca kwestie związane z sensem życia; jego celem, znaczeniem oraz tym, co dzieje się po śmierci. Członków tej nieformalnej społeczności zajmują głównie trzy problemy:

• jak postępować, by nie zostać potępionym (w taki czy inny sposób, w zależności od wyznawanych poglądów);
• jak ustrzec przed nieszczęściem siebie i ludzi najbliższych przy jednoczesnym osiągnięciu jak największego szczęścia (jak pokierować swoim losem, by warto było żyć w tym świecie);
• jak zrozumieć naturę wszechświata i zdobyć możliwie najpełniejszy obraz całości, by wszystko układało się w sprawnie działający system.

Każdy z nas – w mniejszym lub większym stopniu – zastanawia się nad tymi kwestiami. Jesteśmy poszukiwaczami prawd, choć zdaje się, że nie możemy znaleźć niepodważalnych idei, które byłyby uniwersalne dla wszystkich.

Zależnie bowiem od pochodzenia, kręgu kulturowego czy wyznawanej religii posiadamy zbiór różnych dążeń i wyobrażeń o naturze rzeczy. Próbujemy znaleźć odpowiedzi, lecz nikt nie ma komfortu zaczynania od zera.

Zawsze – najczęściej w dzieciństwie – otrzymujemy zestaw gotowych rozwiązań, według których staramy się żyć. Tak jest wszędzie. Młodzi ludzie są uczeni przez swoich rodziców, później nauczycieli w szkołach, a następnie przez partnerów i przyjaciół.

Większość z nas idzie za tymi naukami. Przeżywa swój czas na Ziemi zgodnie z tym, co zostało im wpojone przez wieloletnią edukację. Nieliczni mają odwagę podążyć własną ścieżką – wiodącą przez samodzielne poszukiwanie odpowiedzi i osobiste doświadczenie.

Wśród tych samozwańczych poszukiwaczy prawdy znajdziemy ludzi doskonale nam znanych:

• Budda Siakjamuni opuścił pałac swego ojca, odrzucając tym samym królewskie dziedzictwo;
• Jezus Chrystus nauczał duchowości wykraczającej poza świątynie, odrzucając powszechne w jego czasach wyobrażenia o prawidłowej pobożności;
• Sokrates badał granice filozofii, nie bojąc się nawet najtrudniejszych wyzwań;
• Laozi (autor Tao Te Ching) odrzucił tradycyjny pogląd o istnieniu dobra i zła, łącząc je w niepodzielną jedność.

Można by wymieniać dalej. Wielu ludzi w historii dokonywało rzeczy wykraczających poza przyjęte powszechnie normy i poglądy. Oni poznali prawdziwy sens istnienia.

Jak odnaleźć sens życia?

Przede wszystkim kształtuj swoje życie według własnych pragnień i marzeń – realizuj je, a z pewnością poczujesz spełnienie. Człowiek szczęśliwy zazwyczaj rozumie (wyraźnie też to czuje), że życie ma sens samo w sobie.

Istnienie, doświadczanie, radowanie się, ale też cierpienie i smutek. Wszystko, czego doświadczasz, jest istotą egzystencji. Jesteś tutaj właśnie po to: by tu być. Znajdujesz się we właściwym miejscu i czasie.

Spójrz na swoje życie z szerszej perspektywy. Kiedy układasz puzzle, nawet najbardziej niepozorne kawałki pasują do całości. Z życiem jest tak samo. Jeśli wydaje ci się, że twoje dokonania są kiepskie i mało istotne, powinieneś zrozumieć, że to mylne wyobrażenie. One są częścią całości. Jeśli je dopasujesz do reszty, zauważysz harmonię i idealną symetrię w całym obrazie wszechświata.

Spróbuj zrozumieć i zaakceptować siebie, wszechświat i swoje w nim miejsce.

Wtedy uświadomisz sobie, co jest prawdziwym sensem istnienia.

Co jest sensem naszego życia?

Życie jest drogą; podróżą mającą na celu ciągłe odkrywanie nowych rzeczy. Często słyszymy o jakimś konkretnym celu owej podróży: zbawieniu, oświeceniu czy przebudzeniu. To abstrakcyjne pojęcia, które – same w sobie – nie mają żadnego znaczenia. Nie są prawdziwą istotą życia.

Oznaczają bowiem wykroczenie poza życie; przejście do zupełnie innego stanu egzystencji, który jest niemożliwy do określenia, wyobrażenia czy opisania.

Oświecenie pełni funkcję punktu skupienia. Jest jak płomień świecy, na którym koncentruje swoją uwagę medytujący człowiek. Nic ponadto. Płomień nie jest przecież celem medytującego. To jedynie narzędzie pomagające w koncentracji.

Nie cel ma znaczenie, a droga do niego. Koniec podróży jest początkiem kolejnej. Zawsze i niezmiennie. Rozważając więc kwestie sensu istnienia, zapomnij o oświeceniu czy zbawieniu. Jeśli będziesz od nich uzależniać swoje szczęście, rozczarujesz się.

Zamiast tego postaraj się być osobą szczęśliwą tu i teraz. Robiąc to, zgłębisz sekret istnienia. Przestaniesz myśleć, że szczęście leży gdzieś daleko w przyszłości lub w zaświatach. Tak naprawdę nie możesz osiągnąć szczęścia po śmierci, jeśli najpierw nie osiągniesz tego stanu za życia. Do tego nie jest potrzebne oświecenie czy zbawienie, lecz świadoma, codzienna egzystencja.

Co dzień my sami opowiadamy swoją historię. W ten sposób nadajemy sens naszym poczynaniom, naszej egzystencji. - Bernard Yslaire, Wiek Ewy

Oto rozwiązanie zagadki, jaką jest sens życia. Być może stwierdzisz, że nie odkryłem w tej chwili żadnej tajemnicy.

Dla wielu ludzi jest to jednak rzecz niepojęta i niezrozumiała. Żyć dla samego życia? To wydaje się... zbyt proste. Przecież musi być coś więcej!

Jednak całość ostatecznie sprowadza się do doświadczania rzeczywistości i czerpania z tego satysfakcji. Bóg (wszechświat) również chce doświadczać. Robi to przez nas wszystkich – naszymi rękami wznosi budowle, naszymi oczami ogląda obrazy, naszymi uszami słucha muzyki, naszymi umysłami rozmyśla.

Sens życia według różnych tradycji

Warto zaznaczyć, że sens życia może być różnie ujmowany – w zależności od tradycji, w jakiej dany człowiek się wychował bądź uczył. Nie da się ukryć, że każda kultura ma swój punkt widzenia, czasami sprzeczny z innymi.

Mógłbym pisać i pisać, a nie wyczerpałbym tematu. Dlatego poniżej znajdziesz zaledwie kilka ujęć sensu życia – te najbardziej znane lub rozpowszechnione na świecie. A na samym końcu dodam jeszcze coś od siebie.

Platon i Sokrates

Sens życia oznacza osiągnięcie najwyższego poziomu poznania, z którego wywodzą się wszystkie rzeczy dobre, mające wartość i będące użyteczne. Można więc powiedzieć, że powołaniem istoty ludzkiej jest stawanie się mądrzejszym, a przez to doskonalszym moralnie.

Epikur

Człowiek istnieje w celu gromadzenia dobrych doświadczeń, które same w sobie są wartościowe. Największym dobrem jest poszukiwanie skromnych przyjemności, aby osiągnąć spokój i wolność od strachu. Można dojść do tego poprzez wiedzę, przyjaźń oraz cnotliwe życie.

Stoicyzm

Zenon z Citium uczył, że życie rozumne i cnotliwe oznacza pozostanie w harmonii z porządkiem wszechświata. Sensem życia jest "wolność od cierpienia" osiągana dzięki apathei (gr. beznamiętność, czyli stan niepodatności na wzruszenia, spokój wewnętrzny). Nie oznacza to jednak obojętności, lecz tzw. "czysty osąd" – niezmącony zewnętrznymi wpływami.

Cyrenaicy

Arystyp z Cyreny, uczeń Sokratesa, uważał, że jedyne dobro (a więc i sens istnienia) to przyjemność. Jest ona wprawdzie przelotna, ale stanowi cel całego życia człowieka. Szczęście jest zbiorem chwilowych przyjemności, należy więc chwytać każdą, jaka się nadarza (hedonizm).

Pragmatyzm

Pragmatyczni filozofowie wskazują, że praktyczne, użyteczne rozumienie życia jest ważniejsze niż poszukiwanie abstrakcyjnej prawdy o nim. Sens życia można odkryć tylko poprzez doświadczenie i realistyczną ocenę rzeczywistości.

Judaizm

Według światopoglądu judaistycznego sens życia to "podniesienie" świata fizycznego i przygotowanie go do mającej nadejść ery mesjańskiej. Może to też oznaczać duchowe życie pozagrobowe, jednakże judaizm nie skupia się na osobistym zbawieniu, ale na wspólnych duchowych działaniach mających miejsce w tym świecie.

Zoroastryzm

Zoroastryzm jest doktryną powstałą na podstawie nauk proroka Zoroastra (Zaratusztry), według których wszechświat został stworzony przez transcendentalnego Boga. Ku Niemu skierowana jest ostatecznie cała oddawana przez ludzi cześć. Ponieważ posiadają oni wolną wolę, muszą być odpowiedzialni za swoje wybory moralne. Dzięki wolnej woli ludzie mogą brać aktywny udział w powszechnym konflikcie między dobrem a złem.

Chrześcijaństwo

Sensem życia, według chrześcijańskiej doktryny, jest poszukiwanie zbawienia dzięki łasce Boga i wstawiennictwu Jezusa Chrystusa. W Nowym Testamencie mówi się o Bogu, który chce zbawić wszystkich ludzi i doprowadzić ich do życia wiecznego. Może się to jednak dokonać tylko pod warunkiem odpuszczenia wszystkich grzechów.

Islam

W islamie ostatecznym celem życia człowieka jest czcić Stwórcę – Allaha (Boga), poprzez przestrzeganie boskich praw objawionych w Koranie i Tradycji Proroka. Życie ziemskie jest jedynie testem określającym dalszą drogę danej osoby. Po śmierci uda się ona albo do Raju, albo do Piekła.

Konfucjanizm

Konfucjanizm łączy ludzką naturę z potrzebą dyscypliny i edukacji. Ponieważ ludzkość jest napędzana zarówno przez pozytywne, jak i negatywne wpływy, Konfucjusz uznał, że najwyższą cnotę można osiągnąć poprzez silne więzi międzyludzkie (np. rodzina), rozsądek oraz minimalizowanie negatywnych wpływów. Podejście konfucjanistów doskonale obrazuje cytat:

Możemy zrealizować ostateczny sens życia w zwykłej ludzkiej egzystencji. – Tu Wei-Ming

Hinduizm

Hinduizm obejmuje wiele wierzeń i tradycji duchowych. Jednak we wszystkich odgałęzieniach hinduizmu sens życia jest związany z pojęciami karmy (działania przyczynowego), sansary (cyklu narodzin i odrodzenia) oraz mokszy (wyzwolenia). Cel życia jest realizowany w ciągu licznych wcieleń, a jest nim ostateczne wyzwolenie od długów karmicznych.

Dżinizm

Dżinizm jest religią pochodzącą ze starożytnych Indii. Jej system etyczny wywyższa ponad wszystko samodyscyplinę. Przez ascetyczne praktyki ludzka istota osiąga oświecenie (doskonałe zrozumienie).

Buddyzm

Według nauk buddyjskich celem istnienia jest praca prowadząca do uwolnienia od indywidualnego cierpienia (dukkha) i osiągnięcie przebudzenia (nirwana).

Taoizm

Taoistyczni mędrcy podkreślają potrzebę powrotu wszystkich czujących istot (w tym i człowieka) do pierwotnego stanu; chodzi o ponowne połączenie się z Jednością Wszechświata. Dokonać tego można na drodze własnego rozwoju duchowego i samorealizacji. Wszyscy powinni rozumieć i żyć w zgodzie z prawdą ostateczną.

Sens życia według nauki

Wielu ludzi uważa, że nauka potrafi dać odpowiedni kontekst w poszukiwaniach sensu życia. Badania naukowe mogą ujawnić, które aspekty życia posiadają istotne dla człowieka wartości. Oczywiście pozostaje dyskusyjne, czy nauka sama w sobie posiada dostateczne środki do odpowiedzi na pytanie o sens życia.

Naukowcy są w stanie przebadać fizyczny świat, ludzką psychikę oraz całe społeczeństwo – nie mogą jednak badać tego, co wykracza poza materialny zasięg zmysłów. W konsekwencji istnieje wiele naukowych teorii dotyczących sensu życia.

Z tego względu proponuję, by każdy Czytelnik – jeśli jest tą kwestią zainteresowany – na własną rękę poszukał informacji o tym, co nauka "mówi" o sensie życia. Ja tymczasem zajmę się własnymi odkryciami.

Cztery Tajemne Prawdy

Zapytasz pewnie, jak osiągnąć szczęście i zrozumieć w pełni sens istnienia, skoro istnieje tak wiele teorii i pomysłów (a jest ich przecież znacznie więcej, niż podałem wyżej). Jak z tego gąszczu teorii wydobyć tę jedyną prawdę – uniwersalną i dobrą dla każdego człowieka?

To doskonałe pytanie. Sam zadawałem je przez wiele lat. Medytowałem nad nim i poszukiwałem ziaren prawdy w różnych filozofiach i religiach.

Odpowiedź znalazłem w Czterech Tajemnych Prawdach, które stanowią zwięzłą wykładnię sensu życia. Okazują się zadziwiająco proste, kiedy człowiek już do nich dotrze.

Pierwsza Tajemna Prawda

W życiu istnieją dwie skrajności: szczęście i cierpienie. Obie wypełniają egzystencję i są nierozerwalnie ze sobą powiązane.

Druga Tajemna Prawda

Szczęście i cierpienie mają tylko jedną przyczynę: wiedzę. Poziom wiedzy (zarówno jej posiadanie, jak i brak) wpływa na kształt ludzkiego życia.

Trzecia Tajemna Prawda

Zdobywanie wiedzy prowadzi zwykle do szczęścia, w taki czy inny sposób pomaga człowiekowi. Brak wiedzy prowadzi zwykle do cierpienia. Jednakże nadmiar wiedzy może prowadzić również do cierpienia, a niewiedza w niektórych przypadkach jest prawdziwym błogosławieństwem.

Czwarta Tajemna Prawda

Droga do szczęścia i obrona przed cierpieniem opierają się na zdobywaniu wiedzy w sposób harmonijny. Działania powinny charakteryzować się równowagą. Wówczas każdy człowiek może osiągnąć stan pełnego zadowolenia z własnego życia.