Kapłan Diabła
Richard Dawkins

Richard Dawkins to człowiek bardzo kontrowersyjny. Większość osób mająca do czynienia z jego książkami nie jest w stanie przejść obok nich obojętnie. Jedni Dawkinsa szanują i podziwiają, inni – wręcz nienawidzą. Nie da się jednak zaprzeczyć, że jest to w obecnych czasach jeden z najlepszych propagatorów nauki. Jego wkład w intelektualne zdobycze współczesnego świata jest nieoceniony. Wprawdzie posiada wiele kontrowersyjnych poglądów, lecz nie można mu odmówić wielkiego talentu pisarskiego, jak również poważnego podejścia do tworzonych tekstów.

Pierwszy raz usłyszałam o Dawkinsie przy okazji lektury książki pt. Bóg urojony. Swego czasu tytuł ten wzbudził wiele emocji na całym świecie. Również ja poświęciłam sporo czasu i energii na analizowanie tez stawianych wówczas przez Dawkinsa. Z jednej strony podzielam jego naukowe podejście, z drugiej jednak – uderza mnie negatywny wydźwięk jego tekstów. Dawkins jawi mi się jako zadeklarowany wróg religii – swego rodzaju bezlitosny naukowy inkwizytor, który wszelkimi środkami stara się zniszczyć jakiekolwiek przejawy duchowości, z religią na czele.

Kapłan diabła, kolejna książka w dorobku Richarda Dawkinsa, jest zbiorem esejów, artykułów i innych tekstów, które na przestrzeni lat autor publikował w czasopismach, Internecie, periodykach i wielu innych "miejscach". Można powiedzieć, że książka ta jest czymś w rodzaju kompilacji największych hitów autora. Przedrukowano tutaj bowiem jego najbardziej znane prace z ostatnich lat. I śmiało mogę przyznać, że są warte przeczytania. Nawet jeśli ktoś już zna część tych tekstów, może bez wahania zajrzeć do nich ponownie.

Jak to u Dawkinsa bywa, część tekstów jest poświęcona krytyce religii oraz wszelkiego rodzaju mistycznych poglądów. Autor robi to w bardzo umiejętny i przemyślany sposób, co z pewnością rozzłościłoby niejedną osobę wierzącą. Oczywiście pod warunkiem, że w ogóle przeczytałaby tę książkę. U podstaw poglądów Dawkinsa leży nauka oraz teoria ewolucji, więc próżno szukać tutaj argumentów wykraczających poza darwinistyczną wizję świata. Wiele osób zajmujących się na co dzień duchowością może więc uznać "Kapłana diabła" za książkę, od której powinni trzymać się z daleka.

Myślę jednak, że jest dokładnie odwrotnie. Duchowość nie powinna przecież opierać się na niesprawdzonych teoriach, lecz na logicznym myśleniu. Z tego to powodu zawsze będę zachęcała do czytania książek takich autorów jak Dawkins. Autor porusza bowiem wiele zagadnień, które mają ogromne znaczenie dla rozwoju duchowego, i przedstawia podejście zgoła odmienne od tego, co możemy znaleźć u tzw. nauczycieli duchowych.

Dobrym przykładem może być kwestia wychowywania dzieci zgodnie z wyznaniem religijnym ich rodziców. Pozornie może się to wydawać całkiem pozytywną praktyką. Richard Dawkins uważa inaczej. Jego zdaniem każdy człowiek ma prawo samodzielnie wybrać swoją intelektualną – a nawet duchową – ścieżkę. Trudno się nie zgodzić, że wpajanie swoich przekonań potomstwu może wyrządzić im krzywdę. Nie chcę jednak w tej recenzji wdawać się w polemikę z osobami wierzącymi. Nie o to mi w tym miejscu chodzi.

Pragnę raczej zobrazować tok rozumowania Dawkinsa. A jest on bardzo logiczny i trudny do odrzucenia. Analizując jego wywody, czytelnik trafi na wiele kwestii, które mają ogromne znaczenie dla rozwoju osobistego i duchowego. Spojrzenie Dawkinsa przynosi zupełnie nową perspektywę, która ujawnia pewne nieścisłości w rozumowaniu mistycznym.

Nie chciałabym być źle zrozumiana. Nie jestem ateistką. Uważam się za osobę bardzo uduchowioną, choć moja ścieżka nieodmiennie łączy się z rozumem i naukowymi metodami badania spraw duchowych. Dla mnie liczy się przede wszystkim zdrowy rozsądek i fakty. A przynajmniej logiczne wnioski, jakie możemy wysnuć z badania rzeczywistości, w której żyjemy.

Właśnie takie podejście oferuje Dawkins. Choć czasami dochodzi do innych wniosków niż ja, w niczym nie umniejsza to wartości jego tekstów. Wręcz przeciwnie. Rozważania w oparciu o sensowne argumenty zawsze są dla mnie bezcenne, ponieważ pomagają patrzeć na rzeczywistość w miarę obiektywnie. Ten sposób zgłębiania duchowości wydaje mi się najwłaściwszy.

Książka Dawkinsa to ciekawe wyzwanie intelektualne i duchowe. Mimo że nie wszystkie tezy tego autora są – moim zdaniem – prawidłowe, stanowią okazję do zaawansowanej rewizji własnych poglądów. Podczas lektury Kapłana diabła musiałam wiele razy głęboko zastanawiać się nad przedstawionymi argumentami. Nie jestem typem osoby, która przyjmuje coś na wiarę. Sam fakt, że ktoś wygłasza jakiś pogląd, nie stanowi jeszcze potwierdzenia jego prawidłowości. Największą zaletą Dawkinsa jest więc nie tyle odkrywanie jedynej prawdy o świecie, lecz tworzenie okazji do zastanowienia i spojrzenia na daną kwestię z innego punktu widzenia.

Polecam Dawkinsa jako rzetelnego i wartościowego autora, ale z pewnością nie mogę go przedstawić jako człowieka, który znalazł wszystkie odpowiedzi. To poszukiwacz. Dokładnie jak ja. I za to należą mu się brawa.

Kapłan Diabła: dane szczegółowe

Autor: Richard Dawkins
Liczba stron: 322
Rok wydania: 2014 r.
Oprawa: miękka
Wydawnictwo: Helion
Strona www: editio.pl
ISBN: 978-83-246-7262-2