Strona Główna › Życiowe sprawy › Sekret zdrowia według Ajurwedy

Zdrowie według Ajurwedy | Fot. Pixabay

Sekret zdrowia według Ajurwedy

Ajurweda to holistyczny system medyczny, wywodzący się z cywilizacji wedyjskiej (starożytne Indie), zajmujący się zdrowiem fizycznym, psychicznym i duchowym.

Podstawą jego założeń jest twierdzenie, że dobre zdrowie jest wynikiem zachowania równowagi pomiędzy trzema bioenergiami znanymi jako dosze: wata (wiatr i eter), pitta (ogień), kapha (ziemia i woda). Zdrowie to – według ajurwedy – nie tyle brak choroby, co zachowanie równowagi pomiędzy ciałem fizycznym, umysłem oraz duchem.

Człowiek, jako część natury, podlega wszystkim zasadom w niej obowiązującym. Jakkolwiek będziemy próbować odgrodzić się od środowiska – czy to przez technologię, czy środki chemiczne i farmakologiczne, czy cokolwiek innego – nie zmienimy swojej natury. Jesteśmy mikrokosmosem żyjącym w makrokosmosie, z którym stanowimy nierozerwalną jedność.

Zachowanie zdrowia jest więc uzależnione od realizowania tych samych zasad, które regulują zdrowie wszystkich żyjących istot. Nie jesteśmy ponad nimi tylko dlatego, że wynaleźliśmy antybiotyki, pestycydy i szczepionki. W rzeczywistości farmaceutyki (zazwyczaj) bardziej nam szkodzą, niż pomagają. Zaburzają naturalne zdolności organizmu do samoleczenia; sprawiają, że nasz układ odpornościowy jest z pokolenia na pokolenie coraz mniej wydajny.

Czy jest na to rada? Oczywiście; każdy problem ma rozwiązanie. W przypadku zdrowia odpowiedzią na nasze pytania może być starożytna medycyna, która nie skupia się tylko na ciele fizycznym (jak to się dzieje w przypadku nowoczesnej medycyny), ale na wszystkich elementach istoty ludzkiej. Świetnym przykładem może być właśnie ajurweda, która liczy sobie ponad 5000 lat.

Pięć żywiołów

Według ajurwedy, wszechświat składa się z pięciu żywiołów ("panća mahabhuta"): przestrzeni (akaśa), powietrza (waju), ognia (agni), wody (dźala) i ziemi (prythwi). Niezależnie od miejsca pochodzenia, człowiek posiada wrodzoną znajomość tych pięciu elementów materialnej egzystencji. Nie jest to więc wiedza tajemna bądź magiczna – to wiedza podstawowa, znana we wszystkich kulturach świata.

Ajurweda idzie nieco dalej. Mianowicie dostrzega pięć żywiołów także w człowieku. Spożywamy pokarm pochodzący z ziemi, a nasze ciało – prędzej czy później – powraca do ziemi, z której pochodzi. Woda jest substancją podtrzymującą życie – stanowi ponad 70 % całkowitej masy ciała człowieka. Ogień dostarcza ciepła oraz energii promienistej; znajduje się we wszystkich przemianach metabolicznych i procesach chemicznych naszego organizmu. Powietrze przepływa swobodnie przez całe ciało, umożliwiając działanie procesów biologicznych i zaopatruje każdą komórkę w tlen. Przestrzeń jest wszechobecna; jest nosicielem wszystkich żywiołów i umożliwia  im harmonijne współdziałanie.

Trzy dosze

Musimy pamiętać, że każdy człowiek jest inny, a co za tym idzie – jego energie życiowe mają własny, niepowtarzalny układ. U niektórych osób dominuje jedna dosza, u innych dwie, a czasem (bardzo rzadko) wszystkie trzy. Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co faktycznie sprawia, że ludzie tak się od siebie różnią? Dlaczego niektórzy bez problemu jedzą obfite posiłki, podczas gdy inni ledwo mogą dokończyć talerz zupy? Niektórzy są smutni, inni radośni; szybcy lub powolni. Wszystkie te różnice próbuje wytłumaczyć współczesna nauka (z genetyką na czele), ale nadal nie wiemy, dlaczego każdy z nas jest wyjątkowy.

W ajurwedzie istota człowieka jest analizowana przez pryzmat trzech dosz: wata, pitta i kapha. Słowo "dosha" oznacza "to, co powoduje rozpad". Są to najważniejsze czynniki decydujące o zdrowiu człowieka; zależy od nich także jego postępowanie oraz cechy charakteru. Jeśli wszystkie trzy dosze znajdują się w stanie równowagi, zapewniają dobre samopoczucie i szczęście. Jeśli równowaga zostanie zachwiana, wówczas pojawia się choroba.

Dosze pochodzą od pięciu żywiołów i ich właściwości: wata składa się z przestrzeni i powietrza, pitta z ognia i wody, natomiast kapha z ziemi i wody.

Według ajurwedy, podczas naszego poczęcia dosze kształtują się, decydując o zespole cech, które czynią z nas ludzi, jakimi jesteśmy. Dotyczy to wszystkiego, od koloru oczu i włosów, przez wzrost i budowę ciała, na cechach osobowości kończąc. Przez całe życie pozostajemy pod wpływem tego, co jemy, naszego postępowania, czynników zawodowych, relacji międzyludzkich, życia rodzinnego itp. Wszystkie te elementy mają również wpływ na dosze. Jak więc widać, wszystko jest powiązane i wzajemnie na siebie oddziałuje.

Sekret zdrowia

Filozofia ajurwedy wyjaśnia, że wszyscy jesteśmy nieodłączną częścią wszechświata i jego podstawowych żywiołów. To oznacza, że najlepiej czujemy się, kiedy jesteśmy blisko natury i rzeczy proekologicznych (jeśli można to tak ująć). To właśnie dlatego zmiany klimatu wpływają na nasz organizm, samopoczucie, a nawet myśli.

Ciało człowieka to złożony mechanizm, którego prawidłowe działanie nie zależy tylko od jego fizycznych elementów, ale też od energii życiowej. W żywym organizmie umysł i dusza są nieodłączną jego częścią – mają tak samo ważny udział, zarówno w chorobie, jak i zdrowiu. Siła życiowa napędzająca żywy organizm to kosmiczna energia będąca źródłem całego stworzenia (niektórzy nazwaliby ją Bogiem, tao lub jeszcze inaczej). Kiedy ciało umiera, siła życiowa opuszcza je i powraca do swojego źródła, by przyjąć nową formę.

Ajurweda wyjaśnia powód istnienia każdego stworzenia, cel życia i śmierci. Uczy, w jaki sposób utrzymać równowagę we wszystkich elementach istnienia – wewnętrznych i zewnętrznych. To właśnie ta harmonia jest podstawowym gwarantem zdrowia i długiego życia.

Współczesna medycyna najczęściej zajmuje się walką z objawami. Zamiast tego lekarze powinni nauczać profilaktyki. Czyż nie jest lepiej zapobiegać niż leczyć? Utrzymanie harmonii pomiędzy ciałem, umysłem i duchem jest najskuteczniejszym sposobem zabezpieczenia się przed większością dolegliwości.
W dążeniu do utrzymania równowagi w organizmie, ajurweda wykorzystuje szereg naturalnych środków i technik. Działają one szybko i bez skutków ubocznych, które są tak częste w przypadku preparatów farmakologicznych. Podstawową zasadą utrzymania zdrowia, według ajurwedy, jest bliskość natury i życie w harmonii.

Zalecenia odżywiania według ajurwedy

1. Zaufaj sobie i swojemu ciału – słuchaj swojego organizmu; apetyt jest podstawową formą komunikacji pomiędzy ciałem a umysłem.
2. W miarę możliwości spożywaj świeże produkty – czasami jest to trudne, ale staraj się unikać odgrzewanych posiłków, mrożonek, konserw i innych dań mocno przetworzonych.
3. Wybieraj lokalne produkty – o ile to możliwe, korzystaj z wyrobów pochodzących z twojego kraju. Dzięki temu zmniejszysz ryzyko spożywania nieświeżych produktów.
4. Staraj się jeść to, co naturalnie występuje o danej porze roku.
5. Posiłki przygotowuj w takiej ilości, żeby wypełnić żołądek w dwóch trzecich – jedna trzecia powinna zostać zajęta przez jedzenie, jedna trzecia przez płyny, a reszta to powietrze.
6. Odpocznij po posiłku – kontynuowanie pracy zaraz po zakończeniu jedzenia nie jest wskazane. Wszyscy znamy zasadę, żeby nie pływać zaraz po jedzeniu. Tak naprawdę nie powinniśmy podejmować żadnego wysiłku – czy to fizycznego, czy intelektualnego.
7. Dobieraj potrawy w odpowiedni sposób. Nie wszystkie produkty do siebie pasują. Łączenie ich utrudnia trawienie i przez to nie wpływa pozytywnie na ciało.
8. Jedz ciepłe posiłki – zimne potrawy i napoje źle wpływają na organizm i trudniej się trawią.
9. Unikaj ostrych przypraw, kawy, alkoholu, słodyczy oraz napojów gazowanych.
10. Z wieczornego jadłospisu wykreśl wszystkie ciężkostrawne potrawy.
11. Ostatni posiłek nie powinien być spożywany bezpośrednio przed snem, ponieważ w nocy pokarm jest źle trawiony.
12. Główny posiłek (obiad) najlepiej spożywać około południa.
13. Podczas posiłków najbardziej odpowiednim napojem jest gorąca woda (ewentualnie herbatki ziołowe lub soki).
14. Między posiłkami postaraj się zachować co najmniej trzy godziny przerwy.
15. Posiłki powinny być apetyczne – podczas jedzenia nie używasz tylko zmysłu smaku. Staraj się zaspokajać wszystkie zmysły.
16. Na zdrowie ma również wpływ atmosfera, w jakiej jesz – zadbaj o spokój i wygodę. Jeśli nie będziesz zrelaksowany, układ trawienny będzie pracował nieefektywnie.
17. Nie spiesz się – każdy posiłek powinien trwać odpowiednią ilość czasu.