Strona Główna › Wierzenia religijne › Religia w szkole

Nauka religii w szkole | Fot. Pixabay

Religia w szkole

Od jakiegoś czasu trwa spór o nauczanie religii w szkole. Wielu mądrych ludzi przedstawia argumenty za pozostawieniem albo usunięciem religii z programu nauczania. Prawdziwy problem nie leży jednak w obecności religii w szkole, lecz w tym, czego się naucza.

Uczniowie nie lubią lekcji religii. Dlaczego? Powodów jest kilka, ale najważniejszy z nich to taki, że nie odpowiada ich oczekiwaniom i nie udziela odpowiedzi na nurtujące ich pytania. Nie pomaga też rozwiązywać problemów, zamiast tego tworzy ich jeszcze więcej.

Przedstawiciele Kościoła zazwyczaj nie pozostawiają intelektualnego pola manewru swoim słuchaczom. Narzucają z góry ustalone poglądy, nie dopuszczając sprzeciwu czy polemiki, a swoją wiarę traktują jak prawdę ostateczną. Takie podejście nie jest właściwe z punktu widzenia rozwoju duchowego. Każdy człowiek ma prawo do wybrania takiej praktyki, jaka mu odpowiada. Gwarantuje nam to konstytucja. Jeśli zapomnimy, że przepisy prawne obejmują również dzieci, z łatwością przekroczymy granicę ich wolności osobistej.

Nauka w szkole

Czego powinny uczyć się nasze dzieci na lekcjach religii? Przede wszystkim nie wolno ograniczać zajęć do jednej tylko religii. Obecnie w szkołach przekazuje się tylko nauki Kościoła Katolickiego, a pomija wszystkie inne wyznania i filozofie. Taki stan rzeczy można zrozumieć, skoro żyjemy w kraju katolickim. Czy jednak  jest to właściwa droga edukacyjna?

Dzieci powinny mieć szansę zapoznania się nie tylko z chrześcijaństwem, ale też z buddyzmem, hinduizmem, islamem, taoizmem i innymi nurtami filozoficznymi. Na całym świecie istnieją wspaniałe święte teksty, nauki wielu mędrców i ogromna ilość praktyk duchowych – nie są one ani trochę gorsze od tego, co ma do przekazania nauka katolicka. Występujące między nimi różnice wyrastają najczęściej z odmienności kręgów kulturowych.

Jednakże etyka i moralność zazwyczaj są bardzo do siebie podobne. W rzeczywistości poszczególne religie mają ze sobą więcej wspólnego, niż mogłoby się wydawać. Nasza niewiedza na ten temat wynika z braku teologicznej i filozoficznej edukacji.

Szkoła z założenia powinna przekazywać wiedzę w sposób obiektywny. W przypadku religii jest to trudne do osiągnięcia, ponieważ większość z nas stawia swoje wyznanie w opozycji do wszystkich innych. Gdyby zapytać przechodniów na ulicy, prawdopodobnie większość nie byłaby zadowolona z nauczania w szkole jakiejkolwiek religii poza ich własną. Człowiek zazwyczaj obawia się rzeczy, których nie zna i nie rozumie. Jeśli słyszy ostrzeżenia przed innymi wyznaniami, niejako automatycznie nastawia się do nich negatywnie.

We współczesnych szkołach brakuje zajęć poświęconych tolerancji, szacunkowi i innym uniwersalnym wartościom ludzkiego życia. Właśnie takie rzeczy powinniśmy przekazywać młodym ludziom na lekcjach religii. Promujmy mądrość i zrozumienie, zamiast zniewolenia i uprzedzenia.

4 razy "za"

Na myśl przychodzą mi cztery powody, dla których powinniśmy uczyć nasze dzieci religii w szkole:

1. Człowiek jest istotą duchową – religijność i wiara są więc rzeczą jak najbardziej naturalną. Wątpię, czy znajdziemy na Ziemi człowieka, który jest całkowicie pozbawiony wiary. Nawet ateiści wierzą w wiele rzeczy, np. w swoje umiejętności czy w to, że Bóg nie istnieje (nie można tego udowodnić, więc pozostaje wierzyć). Nasza duchowa natura roznieca pragnienie poszukiwania sensu życia i właśnie dlatego powinniśmy nauczać dzieci, jak zadawać właściwe pytania oraz jak znajdować na nie odpowiedzi.
2. Religia bywa źródłem przemocy, strachu i nienawiści. Wiele wojen toczono w imię takiego czy innego Boga. Ludzie często nie potrafią trzymać nerwów na wodzy, kiedy w grę wchodzi ich wyznanie. Jeśli będziemy uczyć dzieci o pochodzeniu religii, o jej formach i rodzajach oraz o tolerancji wobec osób o odmiennych wierzeniach – tym samym nauczymy następne pokolenia pokojowej koegzystencji. Zniszczymy jedno ze źródeł przemocy. Człowiek nauczony szacunku dla innych (choćby wierzyli w innego Boga), nie będzie atakował, o ile sam nie zostanie zaatakowany.
3. Obecnie żyjemy w społeczeństwie globalnym. Każdego dnia spotykamy się z przedstawicielami innych kultur. Kluczem do szczęśliwej przyszłości  jest współpraca między wszystkimi narodami Ziemi. Jeśli będziemy ze sobą walczyć, nie osiągniemy niczego trwałego. Nauka religii może pomóc dzieciom zrozumieć ludzi mieszkających w innych krajach. Dzięki temu nie będą się bały "obcych", lecz nauczą się czerpać pozytywną inspirację zarówno z różnic, jak i podobieństw.
4. Religia jest dziedzictwem kulturowym ludzkości i jedną z głównych sił napędowych cywilizacji. Każdy człowiek powinien znać – przynajmniej w zarysie – historię światowych religii. Niosą one ze sobą wiele wspaniałych wartości i nie mniej niebezpieczeństw, przed którymi trzeba umieć się obronić. Bez religii w szkołach dziecko będzie podatne na manipulację ze strony dorosłych.

Prawdopodobnie wiele osób się ze mną nie zgodzi, a dyskusja o religii w szkole nie zakończy się ani w tym pokoleniu, ani w następnym. Być może nigdy nie dojdziemy w tej kwestii do porozumienia. Chciałbym jednak pewnego dnia zobaczyć, jak moje dzieci uczą się w szkole, która przynosi prawdziwy pożytek, a nie jest tylko miejscem do wykucia na pamięć kilku definicji i faktów naukowych.

Szkoła powinna promować użyteczną wiedzę, umiejętność rozumienia i zachęcać do tolerancji. Uczenie o jednej religii nie przyczyni się do osiągnięcia takich ideałów; usunięcie religii ze szkoły również nie jest dobrym rozwiązaniem. Ukrywanie przed uczniami rzeczy, które jawią się jako jedne z najważniejszych w życiu, nie przyczyni się do ich rozwoju. Jeśli pozwolimy naszym dzieciom poznawać prawdę o świecie (a religia jest jego nieodłączną częścią), z pewnością wyrosną na wspaniałych ludzi. Niezależnie od wyznania, które wybiorą dla siebie.